Kan een kerk met traditie een kerk voor jongeren zijn? Natuurlijk, iedere kerk vindt jongeren belangrijk. En traditioneel roepen we: “De jeugd heeft de toekomst”, maar heeft de toekomst nog wel jeugd?
Is het mogelijk om vast te houden aan traditie en tegelijk een kerk te zijn die – ook op langere termijn – interessant is voor jongeren. Ja en nee. Ja, want jongeren zijn niet per se wars van traditie. En nee, als het op dat woordje ‘vasthouden’ aan komt. Wat je krampachtig vasthoudt, raak je kwijt.
Dat geldt voor traditie en dat geldt voor jongeren. Durven loslaten en dan achteraf ontdekken dat je het nog steeds hebt.
Aantrekkingskracht
Uit onderzoeken komt naar voren hoe belangrijk het voor jongeren is dat ze zich serieus genomen voelen. Hiernaast - in het kader - de hoofdpunten uit een Amerikaans onderzoek onder ruim tweehonderdvijftig kerken, wat is uitgewerkt in het boek Growing Young.
Wat opvalt in het onderzoek is dat de aantrekkingskracht van een kerk op jongeren niet per se te maken heeft met hoe traditioneel of eigentijds de kerk is. Als wij onze jongeren willen vasthouden, dan is dat niet ‘te koop’ met uiterlijk vertoon als spetterende diensten, mooie gebouwen en grote budgetten. Waar het onderzoek van «cursief» Growing Young «einde cursief» de vinger bij legt is dat er een cultuurverandering nodig is! Jongeren willen daadwerkelijk deel uit maken van de kerk en de ruimte krijgen om hun eigen gaven en talenten in te zetten. Ze willen ertoe doen! De hand kan niet zeggen tegen de voet ‘ik heb jou niet nodig’ en ook niet: ‘beste voet, je mag best mee doen, zolang je je maar gedraagt als een hand’.
Als we de zes kernelementen (zie kader) zouden moeten samen vatten in twee woorden dan gaat het over 'relevantie' en 'betrokkenheid'. Twee woorden die ook in een eerder onderzoek over kerkverlating bij jongeren naar voren kwamen. In dat onderzoek stonden de ouders op 1 (!), relevantie en betrokkenheid stonden op 2 en 3, op plek 4 en 5 kwamen vrienden en jeugdleiders.
Bijzonder is dat áls we aan de slag gaan met relevantie en betrokkenheid, het ook voor ouders, jeugdleiders én vrienden ineens een stuk makkelijker wordt. Dus vijf vliegen in één klap! Of eigenlijk 6 zes, want een kerk die betrokkenheid en relevantie serieus neemt in haar jeugdwerk, gaat daar zelf ook de vruchten van plukken!
Relevantie
Een bruidszaak is pas relevant als je van plan bent om te gaan trouwen (en vrouw bent). Daarna heb je er jarenlang veel minder aandacht voor, tot het moment dat je eigen dochter gaat trouwen. Zo’n zaak is dus maar op enkele momenten in je leven «cursief» relevant «einde cursief»
Dat wordt anders als je zelf bruidsjurken ontwerpt. Dan is iedere vitrine waar jurken hangen een plek waar je weer nieuwe ideeën en inspiratie op kan doen.
Betrokkenheid
Of je nu bijna gaat trouwen of dat je trouwjurken ontwerpt, in beide gevallen is jouw persoonlijke betrokkenheid bij de bruidsmodezaak waarschijnlijk niet heel groot. Tot het moment dat jij wordt aangenomen als de nieuwe modeontwerper van deze zaak. In de vitrine hangen nu jouw modellen. Ze zijn ánders, maar nog steeds wit, want dat is immers de traditie ….
Ik zei het al: Traditie is niet verkeerd, vasthouden aan traditionele vormen wel. Als we het traditioneel gezien belangrijk vinden dat we de boodschap van God doorgeven aan onze jongeren, dan is de vraag of dat nog steeds moet op de manier van vroeger. Wij zetten geen stenen meer neer als gedenkteken, waar we onze kinderen op wijzen ('Pappa, waarom staan die stenen daar', Joz.4,21). Wij hebben ergens in de zestiende eeuw gekozen voor een vraag en antwoordvorm, die we catechese hebben genoemd. Dat werkte toen beter dan die stenen. Nu nog steeds?
Harpspelers
Is het niet de traditie dat Christenen samen komen om God en elkaar te ontmoeten? Stel dat je die traditie tot in de verre toekomst in stand kan houden door te kiezen voor een andere dag of een andere tijd of een andere invulling (liturgie)? Zou je dat dan doen?
En stel, dat het de traditie is dat je tijdens zo’n samenkomst samen zingt om God te loven en elkaar te bemoedigen. Maakt het dan ten diepste uit of we dat ritmisch doen of juist niet? Hoe deed David dat eigenlijk met z’n harp? Hoe David dat deed? Ach, eigenlijk is zelfs dat niet relevant. Zoveel harpspelers hebben we immers niet meer. Is het niet veel interessanter om te kijken wat we wél hebben? Een jongere met een viool, een drummer, een pianist? Woow, als we die er eens bij betrekken, hoe relevant is dat?
Als we het aandurven om jongeren (eind)verantwoordelijkheid te geven, ze als ‘modeontwerpers’ aan te nemen, dan zullen we nog steeds vieringen hebben. We zullen nog steeds de boodschap van God doorgeven aan de volgende generatie. We zullen nog steeds God loven en prijzen.
De stenen in Jozua 4 stonden er om aan de volgende generatie door te geven hoe groot en bijzonder God was, opdat ook de nieuwe generatie God zou dienen. Gewoon een stapel stenen, het doel heiligt de middelen.
Relevantie en betrokkenheid, het zijn de stenen van deze tijd voor de kerk van vandaag, voor een kerk met toekomst en dús voor een kerk met jeugd.
Thijs Warnaar,
Kerkelijk werker jongeren, in de CGK van Zwolle
1. Ontwikkel leiderschap/geef leiderschap door.
Geef jongeren de ruimte om hun kwaliteiten te ontwikkelen en zich in te zetten op een niveau dat er toe doet (!) en bij ze past.
2. Wees inlevend in jongeren.
Verplaats je als gemeentelid (en als kerkgenootschap) in het leven van jongeren, alvorens gedrag of inzichten te veroordelen of te bekritiseren.
3. Neem Jezus’ boodschap serieus.
Doe je best om jongeren in te wijden in een leven waarin de boodschap van Jezus centraal staat en besef je dat die boodschap vele malen wezenlijker is dan tradities en vormen.
4. Voed een warme gemeenschap
Investeer in vriendschappen met leeftijdsgenoten en in contacten tussen generaties.
5. Geef in alles prioriteit aan jongeren en gezinnen.
Ga op zoek naar creatieve manieren om jongeren te ondersteunen en om hen te betrekken bij elk facet van de gemeenschap. Geef ze verantwoordelijkheid en waardering.
6. Wees de beste buren.
Stel de jongeren in staat om goede naasten te zijn, zowel in de directe eigen omgeving als wereldwijd.