Ik ken een winkelcentrum dat heet Shoppyland. Het embleem: een vrolijke
kangoeroe met volle buidel. Aan dat winkelcentrum moest ik denken bij
het schrijven van dit artikel. Een shoppende en hoppende kangoeroe. Zo zijn steeds meer kerkleden; jongeren en ouderen. Regelmatig pakken ze een ?dienstje? mee elders. Daar waar een flitsende predikant spreekt of een zang- en muziekteam professioneel de samenzang diepgang geeft of gemeenteleden prachtig in een mimespel de boodschap uitbeelden. Uiteraard zit er ook iets meeslepends in het meestal massale. Er valt veel te zien, te horen, te beleven. En voor elke leeftijdscategorie is er in en rondom de dienst heel wat te doen. Dat trekt. Regelmatig blijft het dan niet bij shoppen - een enkele keer een dienst bijwonen -, maar eindigt het in hoppen: eigen gemeente loslaten en overgaan naar die andere gemeente. Ziedaar de kangoeroe-christen.
Klein
De vorige keer eindigde ik met de opmerking: de gevolgen zijn groter dan je denkt. Verwijt en vervreemding gaan al vooraf, zo zagen we de vorige keer. Het gaat nooit zonder pijn. Maar ook verder heeft het shoppen en hoppen gevolgen. Regelmatig vertrekt men uit een gemeente die mogelijk toch al klein geworden is. Het valt in die gemeente niet mee om alles nog voluit te kunnen ?draaien?. Kringen voor kinderen en jongeren zijn klein. Weinig aanwezigen in de groepen voor de catechese. De vrouwenvereniging en de Bijbelstudiekring tanen. Om samen vernieuwende activiteiten op te zetten in en om de diensten, ontbreekt vaak de mankracht en de bekwaamheid. Er zijn er te weinig die een muziekinstrument bespelen of willen of kunnen zingen. De kerkenraad kent vacatures en het werk dat gedaan moet worden door weinigen in de raad is dan toch weer veel. Bezoekwerk kan er onder lijden. Zo?n kleinerwordende gemeente is, niet bij voorbaat een aantrekkelijke gemeente. Hoewel er kleine gemeenten zijn, die het in veel opzichten en juist soms in het pastorale omzien, goed doen. Toch trekt vandaag eerder en meer het grotere, aanstekelijke, jeugdige van elders. Wanneer dan ook nog eens het gerucht gaat dat de samenkomsten bijzonder zijn, er veel voor de jeugd is, die gemeente geweldig groeit, dan is de verleiding groot om daar dan eens te gaan shoppen. Begrijpelijk dat het dan een verademing kan zijn opgenomen te zijn in iets groots of dat er voor je kind zoveel is. Wanneer het dan van shoppen hoppen wordt is het gevolg wel dat de eigen gemeente, die toch al klein en kwetsbaar is, nog kleiner en kwetsbaarder wordt. Het is tot schade voor de eigen gemeente. Het is een bedreiging voor de kindernevendienst/zondagsschool, de catechese, de bezetting van de kerkenraad. Waar ben jij nodig? Waar wil God jou gebruiken en doen groeien in je geloof? Ik kom daar nog op terug.
Ontlopen
Vertrek uit eigen gemeente kan er ook zijn omdat er in de eigen gemeente conflicten zijn. Soms is men daar persoonlijk bij betrokken of oorzaak van. Dat is allemaal heel verdrietig. In plaats van de christelijke weg te gaan van het zoeken naar oplossingen en verzoening, wordt die weg gemeden door een overstap te maken naar een andere gemeente. Het komt voor dat iemand met een ander niet meer het avondmaal wil vieren of niet meer met die en gene in de kerk wil zitten en dan de overstap maakt. Daar kan hij of zij zich weer vrij en frank bewegen. Of dat een christelijke oplossing is en tot geestelijke verdieping leidt, is voor mij zeer de vraag. Het komt zelfs voor dat leden die in eigen gemeente betrokken of getroffen waren door hetzelfde conflict, en elkaar niet meer konden luchten of zien, beiden zich om die reden aansloten bij eenzelfde (grote) gemeente. Beiden werden aanvaard; beiden vieren nu weer samen avondmaal zonder dat de zonde is weggenomen. Je kunt elkaar in zo?n grote gemeente immers of kennelijk makkelijk ontlopen. Hoe dat rijmt met christelijk leven is voor mij een raadsel. Het is mij ook een raadsel hoe een kerkenraad van zo?n gemeente hierin opereert.
Concurrentie
Wanneer christenen consumenten worden, dan is de verleiding groot dat gemeenten concurrenten worden. Het is strelend wanneer er veel gasten over de vloer zijn, wanneer mensen zich willen aansluiten met loftuitingen aan de persoon van de predikant, de fijne samenkomsten en wat dies meer zij. We willen maar al te gemakkelijk geloven dat we het ook beter doen dan die ander! We willen ook maar al te gemakkelijk geloven dat het elders ook niet zo best is. Ik hoor dat mensen bij verhuizing naar elders het advies meekrijgen zich niet bij de locale gemeente van eigen kerkverband aan te sluiten, maar zich aan te sluiten bij die andere (vaak grotere/dynamischer) gemeente verder weg. Ik word daar heel verdrietig van. Want het maakt het voor die (soms kleinere) locale gemeente nog moeilijker zich te ontwikkelen. En is dit de wil van God? Laten we nuchter worden. Wanneer de Here ??n manier van prediking, kerk-zijn, invullen van de samenkomsten zou willen - en dat is juist in jouw kerk, nietwaar, - waarom Hij dan toch wereldwijd werkt door allerlei vorm van prediking, kerk-zijn en manier van samenkomst. Denk niet dat jouw manier van prediking, kerk-zijn, en samenkomst de succesformule is en de opmaat en meetlat moet zijn in je oordeel over alle anderen! Dat is gewoon hoogmoed en geestelijke kortzichtigheid. Bovendien zijn er studies die je ongelijk bewijzen. Ik denk aan Christan Schwartz en zijn Natuurlijke Gemeenteontwikkeling. Hij toont aan dat ongeacht van groot of klein, statisch of dynamisch allerlei vormen van kerk-zijn aantrekkelijk en groeiend kunnen zijn.
Nodig
Begin 2008 was er een Vernieuwingsfestival met als thema ?Blijf in je kerk? met als vraag: Hebben megakerken jou ook broodnodig? Er worden voorbeelden genoemd van kerken in het Noorden van het land. Kerken die vooral gegroeid zijn met mensen die overstapten uit andere kerken. De gemeenteleden hebben het ervoor over om kilometers te reizen om naar die kerk te gaan. Gevolg: de dorpskerken, die al leegliepen, lopen nu n?g harder leeg. Terwijl het juist belangrijk is dat er overal kerken zijn, zegt Kim ter Berghe. "Liever honderd kleine dan tien grote, zodat je de mensen die in de directe buurt van die kerk wonen, kunt bereiken. En als je allemaal een uur gaat rijden om naar een grote en 'fijne' kerk te gaan, wat gebeurt er dan met het dorp zestig kilometer verderop?" en hij vervolgt dan: ?In het laatste geval moeten we toch even nadenken waar we eigenlijk naar zoeken. Ben je een 'consument' - iemand die het vooral leuk wil hebben in de kerk - of een discipel die Jezus wil dienen in een gemeenschap?? Ervaringsdeskundige Kim ter Berghe vindt dat je als jongere ontzettend waardevol kunt zijn in je eigen kerk. "En dan vooral in een kleinere gemeente. Want in een grote gemeente zijn er voor jou vaak tien anderen. Niemand heeft je ?cht nodig. Dikwijls kun je een beetje passief blijven. In een kleine kerk kun je echt wat leren en ontdekken wat je gaven zijn, want er moet van alles gebeuren.? Opmerkingen om over na te denken.
Offer
Steeds meer belanden we als christenen in de greep van de gedachte dat christen-zijn fijn is en voorspoedig moet verlopen. Een gemakkelijke weg. Dat past ook bij de rest van ons moderne voorspoedige leven zonder tegenslag en tegenspoed. Jezus leert ons iets heel anders nl. dat Hem volgen betekent je leven verliezen om het te winnen; je kruis op je te nemen en Hem na te volgen op de het smalle pad. Hij wijst ons er juist op dat ons geloof beproefd en gelouterd moet worden. Kortom: Christen-zijn is, om met Prof Versteeg, te spreken, bereid zijn het altaar te bestijgen. Wie dat niet doet is geen discipel. Wie dat niet doet leert geestelijk niets bij; wordt uiteindelijk een christelijke analfabeet. Dan komen er misschien wel mooie woorden en moderne of minder moderne lofliederen uit de mond, maar het leven spoort er niet mee. Bij shoppen en hoppen gaat het te vaak om het voordeeltje. Echt kerklid zijn vraagt een levenslange investering inclusief tegenslag en teleurstelling, maar met een geweldig geestelijk rendement.
Gods wil
De Bijbel leert ons dat Christus Zijn Kerk locaal bouwt. Het is om die reden dat Paulus overal oudsten aanstelt en gemeenten sticht. Christus? netten om vissen te vangen en een plek te geven is een wereldwijd ?netwerk? van locale gemeenten. Moderne vervoermiddelen en communicatiemiddelen moeten ons er niet toe verleiden dat Bijbelse principe los te laten. Shoppen en hoppen ver weg is een luxe die we ons in Shoppyland kunnen permitteren, maar in de kerk van Christus niet. Jouw woonplaats is de plek waar God je heeft geplaatst en wil gebruiken. Stay there!
Assen
Stoffer Otten