Israël verving de andere volken
Wat is voor die leer in de plaats gekomen? En – dat is belangrijker – wat leert Gods Woord over de relatie tussen Israël en de kerk?
Een eerste verkenning.
De vervangingsleer had vanouds in de kerken van de Reformatie brede aanhang. Gesteld werd dat God zich op de andere volken richtte, omdat Israël Jezus als de Messias verwierp. Behalve dan de discipelen, Paulus, de bekeerlingen op de Pinksterdag en anderen.
Bovendien had God Israël uitgekozen om uit dit volk de Christus geboren te laten worden. Toen Hij was gekomen, betekende dat het einde van de bijzondere positie van Israël.
Er zijn teksten in het NT die deze visie lijken te ondersteunen.
Zo zegt Jezus dat velen van alle windstreken met Abraham zullen aanliggen, maar dat de kinderen van het Koninkrijk zullen worden uitgeworpen (Matteüs 8:11-12). Bij de gelijkenis van de onrechtvaardige pachters geeft Jezus als toepassing dat het Koninkrijk van de hoorders zal worden weggenomen en zal worden gegeven aan een volk dat de vrucht opbrengt (Matteüs 21:43).
En in 1 Petrus 2:9-10 worden Exodus 19:5-6 en Hosea 1:10, teksten die betrekking hebben op Israël, toegepast op de gemeente van Christus. Het NT bevat echter ook andere teksten, zoals Romeinen 11:1. God heeft zijn volk niet verstoten, schrijft Paulus daar. Zij zijn geliefden naar de verkiezing om der vaderen wil. Want de genadegaven en de roeping Gods zijn onberouwelijk, zo vervolgt Paulus in Romeinen 11:28. In vers 26 van datzelfde hoofdstuk staat: aldus zal gans Israël behouden worden. Hoe verhouden deze teksten zich tot de eerstgenoemde?
Onlangs maakte ik kennis met een andere vervangingsleer, waarin Israël in de plaats van de andere volken is gekomen. Dat blijft zo, want Gods verbond met zijn volk is eeuwig. Als in het NT gesproken wordt over het heil voor de heidenen, wordt met die heidenen het verheidenste deel van Israël bedoeld. Dan gaat het over de tien stammen. De christelijke gemeente wordt gevormd door de bekeerlingen uit deze tien stammen. In de toekomst voegt God de twee en de tien stammen weer samen.
Zie voor deze visie: www.ekklesia-evangeliekorps.nl.
Tweeërlei tweewegenleer
Zowel door Joden als door christenen wordt de mening aangehangen dat er twee wegen zijn van en naar God. Met Israël blijft God de weg gaan die Hij met Abraham is ingeslagen. Voor de andere volken is Christus gekomen. Zijn gemeente is ontstaan door het geloof in Hem. Deze twee volken van God moeten in respect en dialoog met elkaar (leren) leven.
Deze tweewegenleer miskent dat Jezus de ene Weg is die God heeft gegeven voor Jood en niet-Jood.
Veel evangelische christenen hangen een andere tweewegenleer aan: Israël is de tweede weg van God, en door de komst van Christus kwam de tweede weg erbij, de weg van Christus’ gemeente. Als die gemeente in heerlijkheid is opgenomen, pakt God de draad met Israël weer op.
In het Koninkrijk van God worden Israël en Christus’ gemeente voor eeuwig met God ver-enigd. Maar toch zal er ook dan een zeker onderscheid blijven tussen Israël en de gelovigen uit de andere volken.
In deze tweewegenleer wordt geprobeerd de eerder genoemde teksten in een systeem onder te brengen. Het is zeer de vraag of daarmee aan Gods bedoeling met deze teksten recht wordt gedaan.
Gods vervangingsleer
Bezig met deze uiteenlopende visies op Israël en haar verhouding tot de kerk kwam ik tot de ontdekking dat de Bijbel ook een vervangingsleer kent.
Daarbij moet worden begonnen bij de schepping. Van de HERE is de wereld en wie haar be-wonen (Psalm 24:1).
Uit de mensenwereld koos God Abraham uit. Hij kreeg van God een bevel en een belofte. Ga naar het land dat Ik u zal laten zien. Ik zal u tot een groot volk maken (Genesis 12:1-2). Zo werd Abraham de vader van Israël. De HERE maakte Israël tot zijn volk en noemde dit volk zijn zoon.
Israëls verkiezing is vervanging. Want Israël kwam in de plaats van de andere volken. Dat gebeurde niet omdat God daarmee de andere volken wilde afschrijven. Integendeel, in zijn verkiezing en plaatsvervanging kreeg Israël tot taak een zegen voor alle volken te zijn. Dat zei God al in zijn belofte aan Abraham. Door u zullen alle volken op aarde worden gezegend (Genesis 12:3).
De HERE wilde dat hij de vader van alle gelovigen zou zijn. Daarom gaf Hij hem, die eerst Abram heette, de naam Abraham. Die naam betekent: vader van vele volken (Genesis 17:5)
Uitleg in Galaten
In de brief aan de Galaten haalt Paulus deze gegevens uit Genesis naar voren. In Galaten 3:8 zegt hij dat God aan Abraham het evangelie verkondigde dat in hem alle volken gezegend zullen worden. Hij voegt er in vers 9 aan toe dat allen die geloven samen met de gelovige Abraham worden gezegend.
In Galaten 3:16 zegt Paulus dat God zijn belofte gaf aan Abraham en zijn zaad. Met grote nadruk zegt hij dat Gods belofte ten diepste niet betrokken moet worden op de nakomelingen van Abraham, maar op zijn ene Nakomeling, Christus.
Gods heilsplan, zoals het wordt ontvouwd in de vervanging van de volken door Israël, loopt uit op de Plaatsvervanging door Jezus Christus. Hij is de Zoon van Abraham, de Zoon van God.
Paulus trekt in Galaten 3:29 hieruit deze conclusie: wie in Christus geloven, zijn nakomelingen van Abraham en erfgenamen volgens de belofte.
Paulus heeft in Galaten duidelijk gemaakt waarom in Gods plan Israël in de plaats van de an-dere volken kwam. Dat was Gods keus met het oog op Christus. En in Christus, dus ook met Israël, had God het heil van alle volken op het oog.
Die uitleg van Paulus blijkt in overeenstemming te zijn met wat in Genesis over Abraham en Israël wordt verteld. En met het onderwijs van Christus.
Samenvatting
In zijn heilsplan heeft (Abraham, de vader van) Israël een belangrijke plaats gekregen. Door dit volk zegent God alle volken. Dat gebeurt door Israëls grote Zoon, Jezus Christus de Zoon van Abraham. In Christus blijkt het doel van Israëls plaats(vervanging). Hij is de Plaatsver-vanger. Wie in Christus gelooft, is een kind van Abraham.
Dit is Gods vervangingsleer.
In een volgend artikel wordt de verkenning van de plaats van Israël vervolgd.
Amersfoort
D. Visser