Ik worstel ermee. Onlangs hoorde ik twee uitdrukkingen die me sindsdien bezighouden. Het ging over mensen die in kritieke omstandigheden de moed hadden zich uit te spreken over wat ze zagen en die ook niet anders konden om wie ze waren. De uitdrukkingen die langs kwamen waren ‘de moed om te zien’ en ‘de moed om te zijn’.
Als ik aan deze dingen denk, is het niet zo moeilijk om voorbeelden te noemen van mensen die zich hebben uitgesproken. In de Tweede Wereldoorlog zag Dietrich Bonhoeffer in nazi-Duitsland dingen gebeuren die hij ook benoemde. Hij wist dat wat hij zei door het heersende regiem niet alleen niet werd gewaardeerd, maar dat hij daardoor ook in gevaar kwam. Maar Bonnhoeffer kon niet anders. Hij kon niet zwijgen. En hij bekocht het uiteindelijk met de dood. Een ander, meer recent voorbeeld, speelt in de dagen rond de inauguratie van president Trump. Bisschop Mariann Budde preekte in de nationale gebedsdienst die bij die inauguratie hoort, en ze deed een beroep op president Trump om medelijden te hebben met de mensen in de USA die alle reden hadden om doodsbang te zijn. Bisschop Budde merkte meteen dat haar woorden een reactie opriepen: er waren mensen die woedend haar ontslag en zelfs deportatie eisten. Anderen waren dankbaar dat zij de moed had gevonden deze woorden tot de president te richten.
In de context waarin ik de bedoelde uitdrukkingen hoorde, ging het over vergelijkbare dingen. Daarbij werd duidelijk dat er lijnen lopen naar wie wij zijn als christenen, of duidelijker, als leerlingen (discipelen) van Jezus. Als je leerling van Jezus wordt, ga je ook leren hoe Hij tegen de dingen aankijkt. Je gaat leren kijken met de ogen van Jezus.
Dat kan heel confronterend zijn, omdat je, als je met de ogen van Jezus leert kijken, allerlei dingen gaat zien waarvan je heel goed begrijpt dat Hij daar een afkeer van heeft. Je gaat de zonden zien die je tegenkomt in je eigen leven. Maar je gaat ook zonden zien die zich om je heen voordoen: in de kerk en breder, in de samenleving, in de wereld. Jezus zegt in Matteüs 5:6 dat je zalig bent als je hongert en dorst naar gerechtigheid. Dat woord van Jezus spreekt duidelijke taal, en spreekt mij heel direct aan: wat zie ik in mijn eigen leven, en wat zie ik in de wereld om mij heen waarvan ik heel goed weet dat het strijdt met de gerechtigheid waar Jezus op doelt? Zie ik het ook echt? En als ik het zie, benoem ik het dan ook? Spreek ik me uit? Als het gaat om wat ik in mijn eigen leven zie, waarvan ik weet dat het anders moet? Maar ook als het gaat om onrecht, om dingen die duidelijk strijdig zijn met wat Jezus voor ogen staat?
Ik worstel ermee. Maar tegelijkertijd weet ik dat ik als christen ertoe geroepen ben om wat ik zie, en waarvan ik weet dat het faliekant ingaat tegen de gerechtigheid waar Jezus op doelt, te benoemen. Ook als ik samen met de gemeente voor Gods aangezicht sta, als ik op de preekstoel sta en daar in de gebeden de nood en verwarring van deze wereld bij de Here mag en moet brengen.
Ik worstel ermee, en ik bid: Here, leer mij zien en spreken. Geef mij de moed om te kijken met uw ogen en geef mij de moed om dan ook echt volgeling van U te zijn. Maak mij tot een instrument van uw vrede.
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen