Ruth is de trouwe. Zij is het door wie Gods heil voor Israël zichtbaar wordt. Maar Ruth is niet alleen. Het is de Boaz, de krachtige, die de ware vertegenwoordiger is van Israël. Zo zouden alle mannen uit dat volk moeten zijn. Niet krachtig met het oog op zichzelf, maar krachtig in geloof. Boaz houdt de geboden en laat een deel van zijn oogst staan voor de arme en de vreemdeling. Niet het minimale, maar royaal laat hij Ruth delen in zijn oogst. Hij maakt geen misbruik van de kwetsbaarheid van Ruth, maar is bereid een deel van zichzelf op te geven voor Ruth en Noömi. Hij trouwt met Ruth, is losser en verwekt een nakomeling voor Machlon. Inderdaad: de krachtige Boaz is heel anders dan de zwakke Machlon. En die kracht heeft dus niet te maken met de ziekelijkheid van Machlon, maar met de krachtige manier waarop Boaz leeft uit geloof. Waar mensen als Ruth en Boaz bij elkaar komen en hun kracht bundelen, daar is grote zegen van God te verwachten.

Wouter Moolhuizen, Hoogeveen

De kerk is fantastisch

Is de kerk fantastisch? Fantastisch, dat zeg je toch niet van de kerk? Rik Torfs vindt van wel. De schrijver kijkt naar de kerk vanuit acht verschillende invalshoeken, bijvoorbeeld ‘De kerk als gebouw’, ‘De kerk als oase’, ‘De kerk en de opstanding’, en zo nog een aantal verschillende uitzichtpunten. Daarbij spaart hij de kerk niet: De kerk is niet volmaakt, is soms gewoon rot. Er schuilt naast veel goeds ook veel kwaads in de kerk. Maar hij mediteert als het ware met liefde over wat hij waarneemt. Zo kom je in dit boek allerlei zeer rake uitspraken tegen, die de moeite van het lezen en overdenken meer dan waard zijn, maar over zoveel onderwerpen gaan dat ze moeilijk samen te vatten zijn in een korte recensie.

Rik Torfs is hoogleraar aan de Katholieke Universiteit (KU) van Leuven. Hij kijkt als katholiek tegen sommige zaken toch wat anders aan dan de lezers van dit blad, over het algemeen protestanten. Dat betekent soms even schakelen.

Janneke van der Molen, Bierum

Rik Torfs, De kerk is fantastisch, KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht, 2021, 160 blz., € 18,99, ISBN 9789043534772

Dialoog

Ds. Kees van Ekris werd dit jaar verkozen tot Theoloog des Vaderlands. Vorig jaar schreef hij een boek dat al een tijdlang in mijn boekenkast wacht om gerecenseerd te worden. Het boek van Kees van Ekris is een boek dat tijd mag kosten om tot je te nemen. En ook al las ik het een tijd geleden, het is een boek dat ik er zo af en toe weer bij pak om weer even wat op te zoeken. Hoe was het ook alweer? Het boek is geschreven voor predikanten, kerkenraden, maar toch ook wel voor andere geïnteresseerden in prediking. Een preek maken, hoe doe je dat? Maar ook: een preek ontvangen, hoe doe je dat, en wat mag je van een preek verwachten?

Tijdens het lezen van het boek word je meegenomen in de leerweg van predikanten, een weg van preekvoorbereiding en het uitspreken van de preek. Laat me een paar voorbeelden geven. Wat heeft een dominee nodig tijdens het voorbereiden en schrijven van de preek? De predikant zit niet opgesloten in zijn studeerkamer, maar weet ook wat er in het dorp of in de stad gebeurt, hij kent de leefwereld van de gemeente. Pastoraat is daarom een wezenlijk onderdeel van het werk van een predikant. Zo sluit de preek aan op vragen waar gemeenteleden zelf mee worstelen.

Maar een dominee is niet alleen loyaal richting de mensen, maar zeker ook loyaal richting de Schriften. Daarom het belang van goede exegese: op zoek gaan naar de betekenis van de Bijbeltekst toen en nu. Dat kost tijd. Dat moet ook tijd kosten, want we moeten als hoorders zelf opengaan voor de Bijbeltekst. Wat heeft de Here God ons vandaag te vertellen met dit specifieke Bijbelgedeelte? En hebben we niet zelf van tevoren ons verhaaltje al klaar, en zoeken we er nog een passend Schriftgedeelte bij? Goede, eerlijke exegese is dus belangrijk. De eeuwenoude traditie waarin wij staan, helpt ons vervolgens ook om Gods Woord uit te leggen en opnieuw tot leven te brengen. De dominee is zelf ook mens. Je kan als predikant niet preken en zelf buiten schot blijven. Daarom gaat een preek ook allereerst door de predikant zelf heen. De gemeente mag het voelen, ervaren dat een tekst iets in de predikant uitwerkt!

Dat brengt me op de titel van het boek: Dialoog, dans en duel. Dialoog: er wordt in de preek een gesprek gevoerd tussen spreker en hoorder. Dans: je wordt uitgenodigd in de beweging tot God, misschien kan er zelfs sprake zijn van vervoering. Duel: er mag ook geduelleerd worden, want er wordt in de preek tegenspreek opgeroepen en ook omdat je ‘onder een goede preek niet de oude blijft’.

Dit boek is het (her)lezen waard. Er zijn ook veel vragen en opdrachten opgenomen in het boek die de moeite waard zijn. Voor voorgangers, voor kerkenraden, voor geïnteresseerde kerkgangers.

Kees van Ekris, Dialoog, dans en duel. Preken voor tijdgenoten. Kokboekencentrum: Utrecht, 2022, 352 blz. ISBN: 9789043537872, € 24,99

Sjors Bulten, Nieuwe Pekela 

Ruimtezoekers

Ieder mens maakt ontwikkelingen door gedurende zijn of haar leven. Als kind sta je anders tegenover de wereld dan als oudere. Hetzelfde geldt voor je geloof. In dat proces zijn fasen te onderscheiden, die te relateren zijn aan de leeftijd en andere omstandigheden in je leven.
Johan de Jong, onder meer docent muziek en godsdienst op een middelbare school, beschrijft het proces dat hij doorloopt en probeert te duiden wat er bij hem gebeurde. Op geen enkele wijze pretendeert hij dat het zo zou moeten gaan bij iedereen. Opvallend is hoe hij de stellige zekerheid, die de Bijbel hém in zijn studententijd gaf, moest loslaten omdat hij de Bijbel als een soort spoorboekje gebruikte. Voor iedere vraag vond hij op zeker moment een antwoord. Tegelijk ondermijnde dat ook zijn vertrouwen in de Bijbel.
Op zeker moment zegt de schrijver: ‘Lees de Bijbel door de lens van Jezus …… Wij noemen de Bijbel het Woord van God, maar de Bijbel noemt zichzelf nergens het Woord van God. Het begrip ‘Woord van God’ komt maar één keer voor en daarmee wordt Jezus bedoeld. ….  We geloven ook niet in de Bijbel, we geloven Jezus. En Jezus is altijd groter dan de Bijbel. ….  We kunnen veel leren van de lichte manier waarop Jezus omging met de Bijbel uit zijn tijd.’

Ruimte zoeken mag.
Johan de Jong besluit zijn boek met een belangrijke zegenbede waarvan ik de laatste strofe graag citeer:
‘Mogen zo onze harten gezegend worden
met vrede – over alles wat was
vreugde – over alles wat er is
en Goede Hoop – in alles wat gaat komen.’

Johan de Jong, Ruimtezoekers. Als geloven zoals vroeger niet meer gaat
Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam, september 2023
192 blz., € 19,50, ISBN 9789463692311 

Nel Noppe, Tzummarum

Tegenstrijdige gevoelens verscheuren me. Met volle teugen geniet ik van die prachtige Engelse dorpskerk en tegelijk voel ik me verslagen en verdrietig. Ze zijn zo mooi, die Engelse kerken op het platteland. Altijd toegankelijk. En wat een rijke historie. Ze kunnen zomaar teruggaan tot het jaar 1000. En dan al die graven eromheen. Die zijn ook eeuwen oud. Die kerken en die graven zijn een soort kleine enclaves van de eeuwigheid. De wat wijdere omgeving werkt meestal ook mee. Idyllisch. Het raakt je, of je wilt of niet. Het is allemaal zo mooi en zo rijk aan historie. Maar dan hoor je van je gastheer: ‘Hier komen op zondagochtend nog zes oudere mensen samen’. Wat erg. Die seculiere kaalslag van de afgelopen zeventig jaar voel ik in mijn lijf. Het voelt als een mokerslag. Wat betekent dit voor de nabije toekomst? Hoe zal het verder gaan? Gaat het verder of worden deze kerken op den duur ruïnes. Ruïnes zie je veel in Engeland. Ze houden daar niet van opruimen. Ruimte genoeg. Gewoon laten staan. Maar je wilt dat er in een kerk gebeden wordt en gezongen en gepreekt. In elke kerk die we bezochten ben ik op de knieën gegaan Daar zijn Anglicaanse kerken gelukkig op ingericht. De banken zijn knielbanken. Ik kan zo’n kerk gewoon niet bezoeken zonder er te bidden. Bidden voor herstel, bidden voor ontwaken en bidden voor een nieuw werk van de Heilige Geest. 

Met Pinksteren vieren we dat Gods Geest met overvloed is uitgestort op de gemeente. Gelovigen toen stonden in vuur en vlam. Gek genoeg beleven wij het vaak anders. Waar is de Geest dan aan het werk? Kun je aanwijzen waar je iets van zijn activiteit kunt zien? In dit artikel gaan we op zoek naar het werk van de Heilige Geest.

Het feit dat we vragen stellen over waar en hoe de Geest werkzaam is, zegt iets over ons. Blijkbaar merken we weinig van de Geest op. Dat ligt echter niet aan de Geest. Hij is in onze tijd niet minder werkzaam dan eerder of op andere plekken. Het heeft vooral te maken met onszelf, met verkeerde verwachtingen en met slechtziende (geloofs)ogen.

Als we het over het werk van de Geest hebben, dan denken we al snel aan bijzondere dingen: een opvallende bekering, een diepe geloofservaring, een overtuigende aanwijzing, een opmerkelijke gave of een wonderlijke genezing. Het gevaar bestaat dat we op die manier het “normale” werk van de Geest over het hoofd zien. Terwijl ook dat “normale” werk van de Geest bijzonder is.