Ik moet er nogal eens aan denken.
Het speelt alweer aardig wat jaren terug, in de jaren dat Europa nog verdeeld was in een oostelijk en een westelijk blok. Twee theologen waren met elkaar in gesprek. De ene kwam uit een kerk in het “vrije” Westen en de andere kwam uit een kerk in het Oosten, waar ze te maken hadden met onvrijheid.
Het gesprek ging over wat een kerk nou tot kerk maakt. De theoloog uit het Westen wees daarbij op wat er gezegd wordt in de Nederlandse Geloofsbelijdenis: het gaat om de prediking van het Woord, om de bediening van de sacramenten, en om het handhaven van de tucht. Zijn gesprekspartner uit het Oosten was het daar helemaal mee eens, maar voegde er, vragend, nog wel wat aan toe. ‘Want,’ zei hij, ‘hoe zit het met het lijden?’ Hoort dat er niet ook bij?
Ik moet er nogal eens aan denken.
Zeker, als ik let op de veranderende situatie waarin we als kerken hier in het nog steeds ‘vrije’ Westen verkeren. Want je kunt de vraag stellen of we hier werkelijk nog wel zo vrij zijn? We merken dat de kerk meer en meer in een marginale positie terechtkomt. De tijd waarin de kerk duidelijk invloed had op de samenleving, als het gaat om de vormen en de normen, is echt voorbij. Dat kom je soms duidelijk tegen. En daar kun je van alles bij denken. Maar het gebeurt. Meer en meer komt er iets terug van de situatie en de omstandigheden waarin de kerk ontstond. Nee, er is hier in het Westen nog geen onderdrukking en vervolging. De kerken worden nog getolereerd, maar…! Juist in de huidige corona-tijd hebben we wat dat betreft af en toe echt gemerkt dat er op de kerk gelet wordt, en dat er helemaal niet veel nodig is om vooral negatieve dingen over de kerk te zeggen.
‘Hoe zit het met het lijden?’
Die vraag houdt me bezig. Ook omdat ik Jezus zo duidelijk hoor zeggen dat het onontwijkbaar is. In het evangelie zegt Hij klip en klaar dat wie Hem wil volgen, zichzelf moet verloochenen en zijn kruis op zich moet nemen. En Hij zegt ook: ze hebben Mij gehaat, ze zullen u haten.
Jezus volgen is kruisdragen. Soms echt en heel letterlijk: we horen dat het hier en daar gebeurt, dat christenen gekruisigd worden. En we weten van de kerk die vervolgd wordt…! Gelukkig nog niet hier.
‘Hoe zit het met het lijden?’
Het is opmerkelijk dat de kerk in de eerste eeuwen, juist in en door de verdrukking en het lijden heen, groeide. Het bloed der martelaren is het zaad der kerk, is wel gezegd.
Het houdt me bezig. Waar gaat het met de kerk naar toe? Hoe zal het gaan? Zal het alleen maar moeilijker worden? Ik weet het niet. Ik vrees.
‘Sterk ons, Heer, om zonder klagen achter U ons kruis te dragen.’
Hoogeveen, Jan van ’t Spijker