Piet en Ria Verhaag doen vrijwilligerswerk in gevangenis De Marwei in Leeuwarden. Zij zijn beiden lid van de Christelijke Gereformeerde Bethelkerk in Leeuwarden. Foto’s van binnen de inrichting mogen niet worden geplaatst of genomen, maar via Piet en Ria krijgen we een inkijkje in de wereld van de gevangenis in Leeuwarden.
In De Marwei worden wekelijks vieringen gehouden in de kerkzaal, waaraan door protestantse en katholieke vrijwilligers wordt meegewerkt. Er zijn twee voorgangers. Petra, rooms-katholiek pastor uit Amsterdam, en Huib, protestants voorganger uit Nieuwegein. Daarnaast is er Jan uit Heerenveen. Hij is Nederlands Gereformeerd en algemeen vervanger.
Wanneer kwamen jullie in aanraking met dit werk in de gevangenis?
'Ik (Ria) werkte in het jaar 2000 bij de christelijke boekhandel Ichtus in Leeuwarden. Daar kwam regelmatig een pastor, die destijds in de Blokhuispoort werkte. Dit was het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Deze mevrouw kocht zo nu en dan cd's , bijbels, etc. Wij hadden dan vaak heel mooie gesprekken over haar werk en wat de gedetineerden aan de kerkdienst hadden. Zij vertelde ook dat er vrijwilligers bij de kerkdienst waren en ook dat ze wel weer nieuwe vrijwilligers nodig hadden. Ik vond de verhalen die ze vertelde, zo mooi en kreeg ook het verlangen om daar te helpen. Ik ging er voor bidden of dit misschien ook iets voor mij was. En heb mij opgegeven. Na een jaar vond mijn man Piet het ook mooi om te doen. Het is ook heel fijn om samen de dienst mee te maken en er later over na te praten.
Inmiddels is de Blokhuispoort gesloten en gaan wij naar de diensten in P.I. De Marwei in Leeuwarden.'
Hoe bereiden jullie je voor op deze bijeenkomsten?
'Voor we naar de gevangenis gaan vragen we om Gods leiding in onze gesprekken. Als je binnenkomt moet je je eerst legitimeren bij de balie. Je jas en schoenen, horloge, sieraden en riemen moet je in een bakje op de lopende band doen. Je mag beslist geen telefoon meenemen. Die moet beneden bij de portier in een kluis.
Het is heel indrukwekkend om naar binnen te gaan. De zware deuren worden door de bewakers op afstand bediend en opengedaan. Je moet door een aantal deuren voor je in de kerkzaal bent.
Als de jongens binnenkomen verwelkomen wij hen, geven een hand en de liturgie. Wij weten vaak de namen niet van hen en noemen hen onze ‘jongens’. Er zijn geen vrouwen in De Marwei. Zij zeggen meestal mevrouw of meneer.
Dit werk doen wij gemiddeld per dienst met vier personen en dan nog een organiste. Er zijn gedurende de dienst altijd bewakers aanwezig.'
Hoe ziet een bajesdienst eruit? Hoeveel bezoekers komen er?
'Er komen vaak dertig tot veertig gedetineerden. Je bouwt niet zo makkelijk een band op met de mensen, alleen als ze er langer zitten wel natuurlijk. Bij de ingang van de kerkzaal ligt een schrift, waar gedetineerden een voorbede in kunnen schrijven. Deze gebedspunten neemt de pastor mee in het gebed. Als ze allemaal een plek gevonden hebben, gaan wij ertussen zitten.
De liederen die worden gezongen, worden door de pastor uitgezocht en komen uit diverse bundels, zoals de Opwekkingsbundel en het Liedboek. Sommigen proberen wel mee te zingen, maar voor buitenlanders is het moeilijk . Er wordt voor de dienst een liturgie gemaakt, waar de teksten op staan afgedrukt. De schriftlezing wordt in meerdere talen afgedrukt, rekening houdend met de aanwezige gedetineerden. Bijvoorbeeld in het Engels en Spaans.
Tijdens de dienst, voor de verkondiging, wordt er gelegenheid gegeven om een kaarsje voor dierbaren aan te steken en kunnen de mannen een gebed uitspreken of kruisje slaan.'
Gesprekken
'In De Marwei krijgt iedereen na de dienst koffie of thee met een koek. Wij zetten het klaar en schenken in voor de jongens. Dit vinden ze altijd een gezellig moment.
Na de dienst ga je met iemand praten en dat zijn vaak heel heftige of emotionele gesprekken. Ik (Ria) kreeg een gesprek met een jongen, die een Nieuw Testament wilde en van plan was die te gaan lezen. Hij was opgepakt, omdat hij verdacht werd van stalken van zijn vriendin. Hij had twee dochtertjes van vier en zes jaar. Hij wilde een nieuw leven beginnen met God, was veertig jaar en had al vaak in de gevangenis gezeten. Hij had alles gedaan wat God verboden had, zei hij. Maar zag nu in, dat het anders moest. Hij had spijt en zei, dat God ervoor gezorgd had, dat hij in de gevangenis kwam, zodat hij zijn leven ging veranderen.
Wij proberen ook altijd hen te bemoedigen en te zeggen, dat Jezus hen altijd wil helpen in de situatie waarin zij zitten. In de dienst zitten sommige mannen die er wel tien jaar zitten. Die zie je elke keer weer, anderen korter. Het is vaak heel bijzonder hoe open de mannen zijn om met ons over de preek te praten en voor wie ze een kaarsje hebben aangestoken. Het is opvallend hoeveel van hen een christelijke opvoeding hebben gehad. En weer de Bijbel gaan lezen of een bijbel vragen. Eerst waren er geen bijbels vanwege geldgebrek. Toen hebben wij in onze Bethelkerk te Leeuwarden een oproep gedaan om bijbels te geven voor de gevangenen. Daar hebben wij toen tassen vol van gekregen, meestal gebruikte. De laatste jaren krijgt De Marwei een display met Nieuwe Testamenten in verschillende talen van Ark Mission.'
Kaartenactie op Hulpverleningszondag
'Er zijn door de kinderen van onze Bethelkerk zo'n veertig kaarten gemaakt voor de gevangenen in De Marwei. Die mochten wij niet zomaar meenemen. Wij moesten eerst een verzoek aan de pastor doen en die moest het doorgeven aan de beveiliging. De kaarten zijn toen gecontroleerd. Kaarten waar achternamen opstonden, mochten niet worden afgegeven. De beveiliging is dit jaar een stuk strenger geworden. Daar zijn kennelijk redenen voor.
De jongens waren er wel blij mee en bedachten dat zij hetzelfde kunnen doen. Een kaartje sturen naar andere mensen die eenzaam zijn.
In deze coronacrisis mogen wij niet naar De Marwei. Dat missen wij en wij hoorden, dat de jongens het ook erg missen. De kerkdiensten zijn van grote waarde. Ook dit is een groep mensen, die door de maatregelen omtrent de coronacrisis extra worden getroffen. Er zitten een paar honderd gedetineerden in deze gevangenis. Een kaartje kan hen bemoedigen. Een tekst zou ook in het Engels of Spaans kunnen worden gestuurd.
Het adres is: P.I. De Marwei, t.a.v. Pastor Petra, Holstmeerweg 7, 8936 AS Leeuwarden. En let op: uw achternaam mag er niet opstaan!'
Nel Noppe, Leeuwarden