Scherp was de kritiek van Kierkegaard op de kerk. Hij wilde dat zij zich zou verootmoedigen en ernst zou maken met de woorden van Jezus. Lang heeft hij geaarzeld of hij zijn kritische beschouwingen over de christenheid van zijn dagen zou uitgeven. Maar uiteindelijk kon hij niet anders. Deze stem moest worden gehoord. Het boek met zijn beschouwingen is onlangs opnieuw in een Nederlandse vertaling uitgegeven.

Søren Kierkegaard (1813-1855) heeft de zelfgenoegzame christenheid van zijn dagen willen waarschuwen. Ze zou terug moeten keren naar het christelijk leven, het ware christendom,  zoals Jezus daarover heeft gesproken. Jezus roept tot navolging. Maar daarvoor is oefening vereist. Kierkegaard wil daarbij helpen. Daarom heeft hij de beschouwingen geschreven die zijn gebundeld in zijn boek Oefening in christendom. Deze bundel is voor het eerst in 1850 in Kopenhagen verschenen. Elk van de drie beschouwingen heeft tot onderwerp een uitspraak uit het evangelie. De drie uitspraken zijn: 'Komt allen die vermoeid en belast zijn' (Mat. 11, 28), 'Zalig hij die zich niet aan mij ergert' (Mat. 11, 6) en 'Vanuit de hoogheid zal hij allen tot zich trekken' (Joh. 12, 32).

Zwaar weer boven Nederland: niet alleen razen de stormen letterlijk over ons heen, ook figuurlijk verkeert Nederland in zwaar weer. Uiteraard valt daarbij allereerst te denken aan de economische en financiële situatie van ons land en Europa. Wat dat betreft wordt 2012 het jaar van de waarheid: hoe gaat het verder, hoe moet het verder? Maar ook in niet-materiële zin zijn er zware wolken boven onze hoofden samengepakt. O ja, met Kerst zullen de kerken wel vol zitten, maar die tradities horen er nu eenmaal bij. Echte richting voor het leven lijkt dat velen niet meer te geven, al weten ze niet waar die richting dan wel vandaan moet komen. En midden in die crises is het Kerst.

Je hoeft de krant maar open te slaan, de televisie maar aan te zetten en binnen de kortste keren lees je of hoor je over de crisis. Dan gaat het vooral over de crisis die ontstaan is over een munt: de euro. En achter die crisis ligt een wereld van hebzucht, meer willen, van belastingontduiking, leven op de pof en van het slecht inschatten van risico’s. Hoe één en ander economisch ‘werkt’ dat legt een aantal (elkaar vaak tegensprekende) economen u wel uit. Ons gaat het nu om een andere crisis, namelijk de crisis over een mens: u, jij.

Ik weet niet meer bij welke gelegenheid het was. Iemand zei toen tegen mij dat het weer goede tijden voor de kerk zouden worden. Hoezo, vroeg ik me af. En dat vroeg ik dus ook aan degene die erover begon. “Nou”, legde hij uit, “in tijden van crisis weet men de kerk weer te vinden.” Een verklaring die parallel loopt met wat er blijkbaar in ons land gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog: de kerken vulden zich meer tijdens dan voor de bezetting. Crisis doet mensen de steven wenden naar het huis van God. Crisis leidt een mens naar God? Me dunkt dat je de redenatie ook kunt omkeren. Want er zijn genoeg mensen die God ‘vaarwel’ zeggen in tijden van nood.