Vorige week bespraken we het eerste gedeelte van het boek Wegen van
hoop in tijden van crisis. armoede ? milieubederf ? onveiligheid ?
financi?le malaise. De auteurs wijzen op de twee overheersende
denkwijzen in het Westen: economische groei en gegarandeerde vrijheid.
Wie absolute vrijheid wil zal zijn machtspositie moeten handhaven of
verstevigen. En daar zijn wapens voor nodig. Wie flink moet investeren
in wapens wordt geconfronteerd met minder of zelfs geen economische
groei. Die twee denkwijzen (ideologie?n) bijten elkaar dus in de
staart. Bovendien ontstaan er tweedelingen. Binnenslands en tussen
landen komen bezitters en niet-bezitters of bijna-niets-bezitters
steeds meer tegenover elkaar te staan. Nu al zijn er tekenen dat de
spanning oploopt in de wereld. Is er een uitweg?
De schrijvers Goudzwaard, Vander Vennen, Van Heemst en Weigand-Timmer
menen van wel. Niet voor niets heet het vierde en laatste deel van hun
boek ?Hoop doet leven?. Die hoop zal er niet zijn zolang technologie,
economie, geld en markt ? die op zich niets kwaads in zich dragen ? in
de samenleving op een voetstuk worden gezet. Dan kunnen ze de vorm
aannemen van goden waar mens en samenleving voor moeten buigen. En een
mensenhart staat open voor geld, bezit en macht. Gewezen wordt op
afgoden die gekoppeld zijn aan specifieke verleidingen: bijvoorbeeld
Mammon als de god van het geld. Indirect wordt ons hier het woord van
Jezus voorgehouden: Geen enkele knecht kan twee heren dienen: hij zal
de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd
zijn aan de ene en de andere verachten. Jullie kunnen niet God dienen
?n de mammon (Lucas 16:13).
Lees meer: Is er hoop in tijden van crisis? (2)
In 1982 verscheen van de hand van professor B. Goudzwaard (1934) het
boek Kapitalisme en Vooruitgang. In dat boek onderzoekt deze emeritus
hoogleraar economie het verband tussen hoe onze samenleving is
georganiseerd en het zogenaamde vooruitgangsgeloof. Waar is de mens
gebleven, zo vraagt hij zich af, in een economie waar alles en iedereen
in dienst gesteld wordt van de economische en technische vooruitgang?
Goudzwaard bepleit een ?economie van het genoeg? in plaats van een
economie waarin een hele samenleving telkens ruim baan moet maken voor
een steeds verdergaande opvoering van productie en consumptie.
Het boek dat ik hier (en in een volgend artikel) ga bespreken en
waarvan Goudzwaard de belangrijkste auteur is, sluit vrijwel naadloos
aan bij zijn boek uit 1982 en andere publicaties die nadien van zijn
hand verschenen.
Wegen van hoop in tijden van crisis. armoede ? milieubederf ?
onveiligheid ? financi?le malaise. Auteurs: Bob Goudzwaard, Mark Vander
Vennen, David van Heemst en Jet Weigand-Timmer (redactie). Uitgegeven
in de reeks Verantwoording, door Uitgeverij Buijten & Schipperheijn
Motief, Amsterdam 2009, in samenwerking met de Stichting voor
Reformatorische Wijsbegeerte te Soest. 303 pagina?s, paperback, ISBN
978-90-5881-383-1, prijs ? 25,00.
Het boek werd in 2007 uitgegeven in het Engels onder de titel Hope in
troubled times ? A new vision for confronting global crises. De
Nederlandse uitgave is herzien ten opzichte van de Engelse.
Lees meer: Is er hoop in tijden van crisis? (1)
Ik ken een winkelcentrum dat heet Shoppyland. Het embleem: een vrolijke
kangoeroe met volle buidel. Aan dat winkelcentrum moest ik denken bij
het schrijven van dit artikel. Een shoppende en hoppende kangoeroe.
Zo zijn steeds meer kerkleden; jongeren en ouderen. Regelmatig pakken
ze een ?dienstje? mee elders. Daar waar een flitsende predikant spreekt
of een zang- en muziekteam professioneel de samenzang diepgang geeft of
gemeenteleden prachtig in een mimespel de boodschap uitbeelden.
Uiteraard zit er ook iets meeslepends in het meestal massale. Er valt
veel te zien, te horen, te beleven. En voor elke leeftijdscategorie is
er in en rondom de dienst heel wat te doen. Dat trekt. Regelmatig
blijft het dan niet bij shoppen - een enkele keer een dienst bijwonen
-, maar eindigt het in hoppen: eigen gemeente loslaten en overgaan naar
die andere gemeente. Ziedaar de kangoeroe-christen.
Klein
De vorige keer eindigde ik met de opmerking: de gevolgen zijn groter
dan je denkt. Verwijt en vervreemding gaan al vooraf, zo zagen we de
vorige keer. Het gaat nooit zonder pijn. Maar ook verder heeft het
shoppen en hoppen gevolgen. Regelmatig vertrekt men uit een gemeente
die mogelijk toch al klein geworden is. Het valt in die gemeente niet
mee om alles nog voluit te kunnen ?draaien?. Kringen voor kinderen en
jongeren zijn klein. Weinig aanwezigen in de groepen voor de catechese.
De vrouwenvereniging en de Bijbelstudiekring tanen. Om samen
vernieuwende activiteiten op te zetten in en om de diensten, ontbreekt
vaak de mankracht en de bekwaamheid. Er zijn er te weinig die een
muziekinstrument bespelen of willen of kunnen zingen. De kerkenraad
kent vacatures en het werk dat gedaan moet worden door weinigen in de
raad is dan toch weer veel. Bezoekwerk kan er onder lijden. Zo?n
kleinerwordende gemeente is, niet bij voorbaat een aantrekkelijke
gemeente. Hoewel er kleine gemeenten zijn, die het in veel opzichten en
juist soms in het pastorale omzien, goed doen.
Lees meer: De kangoeroe-christen (2)
De grote hebzucht heeft wereldwijd tot een economische en financi?le
crisis geleid die zijn weerga niet kent. In alle sectoren is de crisis
voelbaar. Door het dalende vertrouwen van consumenten wordt er steeds
minder geld uitgegeven en steeds meer gespaard. Langzaam maar zeker is
de economie tot stilstand gekomen. Zijn er toch redenen om dankbaar te
zijn in deze crisistijd?
De financi?le crisis lijkt nog niet voorbij. Diverse banken zijn nog in
de handen van de staat, een andere bank is zojuist failliet gegaan en
een kredietverstrekker staat op het punt om om te vallen, er vallen
veel ontslagen en het consumentenvertrouwen is weer gedaald. Toch zijn
er wel lichtpuntjes aan de horizon verschenen die aangeven dat het wel
weer wat beter gaat, maar het volledige herstel zal nog wel enige tijd
op zich laten wachten. De AEX index schommelt rond de 325 punten,
terwijl die twee jaar geleden bijna het dubbele noteerde.
Huizenmarkt
De huizenmarkt zit op slot, waardoor de huizenprijzen steeds verder
dalen. Wanneer iemand graag een ander huis wil kopen, zal hij eerst
zijn eigen huis te koop zetten. Pas wanneer zijn eigen huis verkocht
is, zal hij overgaan tot de aankoop van het andere huis. Iedereen
blijft op iedereen wachten, waardoor er niets gebeurd. Er staat een
zeer groot aantal huizen te koop en er is ook wel belangstelling, maar
doordat niemand ?de eerste stap? durft te zetten, gaat het heel lang
duren voordat de huizenmarkt weer in beweging komt. Gemiddeld genomen
zijn de huizenprijzen met een procent of 6 ? 7 gedaald. Landelijk zal
dat ongeveer wel kloppen, maar in het Noorden van land zijn de dalingen
een stuk groter. Deze daling ligt dicht in de buurt van 15 tot 20%.
Lees meer: Dankbaarheid in crisistijd?
Ik ken een winkelcentrum dat heet Shoppyland. Het embleem: een vrolijke
kangoeroe met volle buidel. Aan dat winkelcentrum moest ik denken bij
het schrijven van dit artikel. Een shoppende en hoppende kangoeroe.
Zo zijn steeds meer kerkleden, jongeren en ouderen. Regelmatig pakken
ze een ?dienstje? mee elders. Daar waar een flitsende predikant spreekt
of een zang- en muziekteam professioneel de samenzang diepgang geeft of
gemeenteleden prachtig in een mimespel de boodschap uitbeelden.
Uiteraard zit er ook iets meeslepends in het meestal massale. Er valt
veel te zien, te horen, te beleven. En voor elke leeftijdscategorie is
er in en rondom de dienst heel wat te doen. Dat trekt. Regelmatig
blijft het dan niet bij shoppen - een enkele keer een dienst bijwonen
-, maar eindigt het in hoppen: eigen gemeente loslaten en overgaan naar
die andere gemeente. Ziedaar de kangoeroe-christen.
Proces
Allereerst moet gezegd worden, dat elders kerken en zich bij een andere
gemeente aansluiten ook vroeger voorkwam. Feitelijk zijn onze kerken
voor een deel ontstaan door shoppende en uiteindelijk hoppende
(over)grootouders. Ds. Hendrik de Cock trok van heinde en verre
hoorders uit andere gemeenten. Dat liep verder door in verzoeken om hun
kinderen te dopen en leidde tenslotte tot afscheiding en het stichten
van nieuwe gemeenten. Deze oude historie illustreert dat shoppen en
hoppen meer gevolgen heeft, dan je mogelijk in eerste instantie bedoelt
en denkt. Wie meent dat je met een bepaalde regelmaat eigen diensten
kunt verzuimen om elders opgeladen of geestelijk gevoed te worden, moet
zich realiseren dat de consequenties groter zijn dan je denkt. Je bent
afwezig in eigen samenkomst.
Lees meer: De kangoeroe-christen (1)
Vorige week bespraken we het eerste gedeelte van het boek Wegen van
hoop in tijden van crisis. armoede ? milieubederf ? onveiligheid ?
financi?le malaise. De auteurs wijzen op de twee overheersende
denkwijzen in het Westen: economische groei en gegarandeerde vrijheid.
Wie absolute vrijheid wil zal zijn machtspositie moeten handhaven of
verstevigen. En daar zijn wapens voor nodig. Wie flink moet investeren
in wapens wordt geconfronteerd met minder of zelfs geen economische
groei. Die twee denkwijzen (ideologie?n) bijten elkaar dus in de
staart. Bovendien ontstaan er tweedelingen. Binnenslands en tussen
landen komen bezitters en niet-bezitters of bijna-niets-bezitters
steeds meer tegenover elkaar te staan. Nu al zijn er tekenen dat de
spanning oploopt in de wereld. Is er een uitweg?
Ik ken een winkelcentrum dat heet Shoppyland. Het embleem: een vrolijke
kangoeroe met volle buidel. Aan dat winkelcentrum moest ik denken bij
het schrijven van dit artikel. Een shoppende en hoppende kangoeroe. 
De grote hebzucht heeft wereldwijd tot een economische en financi?le
crisis geleid die zijn weerga niet kent. In alle sectoren is de crisis
voelbaar. Door het dalende vertrouwen van consumenten wordt er steeds
minder geld uitgegeven en steeds meer gespaard. Langzaam maar zeker is
de economie tot stilstand gekomen. Zijn er toch redenen om dankbaar te
zijn in deze crisistijd?
Ik ken een winkelcentrum dat heet Shoppyland. Het embleem: een vrolijke
kangoeroe met volle buidel. Aan dat winkelcentrum moest ik denken bij
het schrijven van dit artikel. Een shoppende en hoppende kangoeroe.