Naar het oordeel van de Grieken is Sardis de grootste stad van Klein-Azië. De plaats boogt op een lang en roemrijk verleden. In dit artikel wordt een greep uit de rijke historie van Sardis gedaan.

Sardis is vanouds de belangrijkste stad van Klein-Azië. Ten tijde van het schrijven van deze brief bezit Sardis al reeds eeuwen de reputatie de grootste stad te zijn. Niet alleen letterlijk maar ook figuurlijk is de stad in de geschiedenis van Klein-Azië groot en groots. Zo is Sardis de hoofdstad van het grote Lydische rijk (680-547 v. Chr.). In Sardis resideerde de legendarische koning Croesus (560-547 v. Chr.). Met de ondergang van het Lydische rijk in de strijd tegen de Perzen viel ook Sardis. De stad werd na een kort beleg plotseling door list door de Perzen overrompeld. Cyrus kwam ‘als een dief in de nacht’ (vgl. Openb 3,3). Na de val van het Perzische rijk werd Sardis het administratieve centrum van het rijk van de Seleucieden, de opvolgers van Alexander de Grote. De stad ligt ongeveer 100 km landinwaarts verwijderd van Efeze en Smyrna.

Al meer dan vierhonderd jaar wordt er in ons land gepreekt over de Heidelbergse Catechismus. Deze prediking heeft een belangrijke plaats ingenomen in de gereformeerde kerken. Ook nu nog is dat het geval, vooral in de meer behoudende kerken. Prof. dr. A. Baars heeft een studie gepubliceerd over de geschiedenis van de catechismuspreek in Nederland.

In 1586 besloot de nationale synode van 's-Gravenhage dat predikanten in de middagdienst uit de catechismus moesten preken. De invoering van deze regel was echter niet overal even gemakkelijk. Toch hielden de kerken eraan vast. De synode van Dordrecht die in de jaren 1618 en 1619 werd gehouden, zette een streep onder de genoemde bepaling: de 52 zondagen moesten in één jaar worden behandeld. Zo konden kerkmensen met de gereformeerde leer vertrouwd worden gemaakt.

De redactie van het Kerkblad voor het Noorden vroeg mij om iets te schrijven over ontwikkelingen in de liturgie. Niet lang geleden schreef ik daarover in Samen op Weg, het lijfblad van Christelijk Gereformeerd Assen. In een enigszins bewerkte vorm krijgen deze artikelen nu een breder publiek.

Grote nadruk op de verkondiging van het woord, ziedaar het kenmerk van de gereformeerde liturgie zoals die door de synode van Middelburg in 1581 werd vastgesteld. Soberheid in de liturgie. De dominee, dienaar van het goddelijke Woord, heeft de hoofdrol in de erediensten. Ik eindigde artikel twee met wat prof. Jonker in 1962 schreef: ‘Het reformatorisch elan is doodgelopen in een liturgische verschraling die uit een zekere gezapigheid de diepere bedoeling der reformatoren niet meer verstond.’

Afgelopen zomer kwam voor deze gemeente het mooie bericht: Ds. Albert Postma komt. In de tussenliggende periode is er hard gewerkt om de overgang ook praktisch mogelijk te maken. Er is nu een pastorie beschikbaar in Veendam en de bevestiging zal D.V. plaatsvinden op zondag 13 januari in de morgendienst. In de middagdienst zal hij dan intrede doen. Dat betekent afscheid nemen van Lemele-Lemelerveld. Dat gebeurde op zondag 23 december in de middagdienst.

Samen met zijn gezin stelt hij zich voor aan de lezers van het kerkblad.